ភ្នំពេញ ៖ នៅពេលចាប់ផ្តើមនិយាយរឿងរ៉ាវដែលឆ្លងកាត់ដ៏ជូរចត់ សម្តេចតេជោ ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា បានស្រក់ទឹកភ្នែកខណៈពេលធ្វើបទបង្ហាញស្តីពី«ទស្សនៈ និងបទពិសោធន៍នៃការកិច្ចខិតខំកសាងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា»នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ។
សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ស្ថានិកនយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ និងជាអ្នកពន្លត់ភ្លើងសង្គ្រាមកម្ពុជាដែលអូសបន្លាយជាយូរខែឆ្នាំហើយ ដែលបច្ចុប្បន្នភាពប្រធានព្រឹទ្ធសភារបស់កម្ពុជា បានមានប្រសាសន៍ទាំងអួលដើម.ក និងស្រក់ទឹកភ្នែកនៅចំពោះមុខថ្នាក់ដឹកនាំអាស៊ាននានានៅពេលនឹកដល់រឿងរ៉ាវឈឺចាប់របស់ប្រទេសកម្ពុជាដែលមានសង្គ្រាមរ៉ាំរ៉ៃ និងពិសេស នៅពេលសម្ដេចធ្វើដំណើរទៅស្វែងរកជំនួយគាំទ្រពីភាគីវៀតណាម ដើម្បីផ្ដួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម ។
ថ្លែងបាឋកថាក្នុងសិក្ខាសាលាស្តីពី «ទស្សនៈនិងបទពិសោធន៍នៃកិច្ចខិតខំកសាងសន្តិភាពនៅកម្ពុជា»រៀបចំដោយវិទ្យាស្ថានសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងអាស៊ីបូព៌ា នៅថ្ងៃទី៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥ នាទីក្រុងហ្សាកាតា ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានរំលឹកថា នៅពេលធ្វើដំណើរទៅស្វែងរកការជួយគាំទ្រ ដើម្បីផ្ដួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមជាមួយយុទ្ធមិត្តនោះ សម្ដេចក៏ធ្លាប់គិតប៉ុងធ្វើអត្តឃាតដោយខ្លួនឯងផងដែរ នៅពេលទៅដល់ប្រទេសវៀតណាម ហើយវៀតណាមចាប់ខ្លួនសម្ដេចប្រគល់មកឲ្យខ្មែរក្រហមវិញ តាមរយៈម្ជុល១២ដើម ដើម្បីចាក់បំពង់.ក ។
សម្តេចថា ដោយសារតែទ្រាំមិនបានជាមួយទង្វើឃោរឃៅព្រៃផ្សៃរបស់របបខ្មែរក្រហម ដែលកាប់សម្លាប់មនុស្សជាង៣លាននាក់ក្នុងរយៈពេលជាង៣ឆ្នាំ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ដែលកាលនោះមានឋានៈជាមេបញ្ជាការកងវរសេនាធំគ្រប់គ្រងលើកម្លាំងកងទ័ពជាង២ពាន់នាក់ បានសម្រេចចាកចេញទៅប្រទេសវៀតណាម ប្រថុយជាមួយនឹងជម្រើសចុងក្រោយ ដើម្បីរំដោះជាតិកម្ពុជាឲ្យរួចផុតពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។
បើតាមការរៀបរាប់របស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ថា នៅយប់ថ្ងៃទី២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៩ សម្ដេចក្នុងវ័យ២៥ឆ្នាំ រួមជាមួយយុទ្ធមិត្តចំនួន៤នាក់ផ្សេងទៀត បានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងភូមិសាស្ដ្រស្រុកមេមត់ ខេត្តកំពង់ចាម ចោលប្រពន្ធ និងកូនក្នុងផ្ទៃ ដើម្បីធ្វើដំណើរឆ្លងទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ។ ក្នុងដំណើរកណ្ដាលរាត្រីដ៏គ្រោះថ្នាក់ សម្ដេចកាលនោះបានត្រៀមនូវជម្រើសមួយចំនួន ដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងជាមួយពួកខ្មែរក្រហម ប៉ុន្ដែសម្ដេចសម្រេចចិត្តឆ្លងព្រំដែន ដើម្បីស្នើសុំវៀតណាមជួយរំដោះប្រទេស ដែលនេះជាជម្រើសល្អបំផុតនៅក្នុងគ្រាហ៍ដ៏លំបាកនេះ។
អ្វីដែលជាជម្រើសនៅពេលនេះ ត្រូវបានសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គូសបញ្ជាក់ថា មានរហូតដល់ទៅ៤ជម្រើស ក្នុងនោះ ទី១-ប្រើកងទ័ពនៅក្នុងដៃជាង២ពាន់នាក់ ដើម្បីវាយកាន់កាប់តំបន់មួយចំនួន ប៉ុន្ដែនេះជាជម្រើសដ៏គ្រោះថ្នាក់ ដោយសារកងទ័ពរបស់ប៉ុល ពត មានចំនួនច្រើនជាង ។ ទី២-ដកខ្លួនចេញទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ដើម្បីជួយរំដោះប្រទេស ។ ទី៣-មិនធ្វើអ្វីទាំងអស់ ដោយទុកឲ្យពួកខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅសម្លាប់ និងទី៤-ធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯង ។
យ៉ាងណាក្តី សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានពន្យល់យ៉ាងដូច្នេះថា «ធ្វើអត្តឃាតដោយខ្លួនឯងមិនមែនជាជម្រើសល្អទេ ប៉ុន្ដែខ្ញុំបានត្រៀមធ្វើអត្តឃាតខ្លួន ប្រសិនបើខ្ញុំឆ្លងទៅវៀតណាម វៀតណាមចាប់បញ្ជូនខ្ញុំមកកម្ពុជាវិញ ពេលនោះ ខ្ញុំនឹងធ្វើអត្តឃាតដោយខ្លួនឯង។ ខ្ញុំបានទុកម្ជុលចំនួន១២ដើម នៅក្នុងហោប៉ៅខោរបស់ខ្ញុំ ប្រសិនបើវៀតណាមចាប់បញ្ជូនខ្ញុំមកឲ្យ ប៉ុល ពត ពេលនោះខ្ញុំនឹងម្ជុលទាំង១២ដើម បុកបំពងករបស់ខ្ញុំដើម្បីធ្វើអត្តឃាត ខ្ញុំមិនឲ្យខ្មែរក្រហមសម្លាប់ខ្ញុំទេ»។
ត្រង់ចំណុចនេះ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានទាញនូវការចាប់អារម្មណ៍ ដោយសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្នុងវ័យ២៥ឆ្នាំ ត្រូវចាកចោលប្រពន្ធកំពុងមានផ្ទៃពោះ ហើយកូននៅក្នុងផ្ទៃពេលនោះ គឺជានាយករដ្ឋមន្ដ្រីរបស់កម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ន។
ជាមួយគ្នានោះដែរ សម្ដេចបានអះអាងថា ទឹកភ្នែករាប់សែន រាប់លានដំណក់របស់សម្ដេច គឺជាការឈឺចាប់ ដោយសារការព្រាត់ប្រាស់ពីប្រទេសជាតិ ព្រោះសម្ដេចមិនមែនគិតតែប្រពន្ធកូនឡើយ ពោលទាំងប្រជាជនកម្ពុជាទាំងមូល។
ក្រោយភ្លៀងមេឃក៏ប្រែស្រឡះ នៅពីក្រោយការលះបង់ដ៏ធំធេងរបស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន និងយុទ្ធមិត្តទាំង៤នាក់ទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាមហើយនោះ ភាគីវៀតណាមបានទទួលស្ដាប់នូវអ្វីដែលសម្ដេចបានរៀបរាប់ ហើយយល់ព្រមក្នុងការជួយរំដោះប្រទេស និងប្រជាជនកម្ពុជា ពីកណ្ដាប់ដៃដ៏ឃោរឃៅរបស់ពួកខ្មែរក្រហម ។ ដោយសារការលំបាកមិនអាចកាត់ថ្លៃបាននេះហើយ ទើបសម្ដេចប្ដូរផ្ដាច់ខាតទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ដោយ មិនអាចឲ្យអ្នកណាមកបំផ្លាញសន្ដិភាពរបស់កម្ពុជានៅពេលនេះបានឡើយ ។
សម្តេចបានលើកឡើងថា ក្រោយថ្ងៃរំដោះ ៧ មករា ១៩៧៩ យើងត្រូវរែកពន់ការកសាងប្រទេសឡើងវិញពីបាតដៃទទេរ ដោយដៃម្ខាង យើងត្រូវការពារការវិលត្រឡប់មកវិញនៃរបបខ្មែរក្រហម ការពារអាយុជីវិត របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងម្ខាងទៀត យើងត្រូវខិតខំរកស្បៀងអាហារផ្គត់ផ្គង់ដល់ប្រជាជនដែលកំពុងស្រេកឃ្លាន កសាងស្ថាប័នគ្រប់គ្រងជាតិ និងកសាងសេដ្ឋកិច្ចជាតិឡើងវិញ ជាមួយធនធានមនុស្សរបស់យើងត្រូវបានកាប់សម្លាប់ដល់ឫសគល់ ។
មិនថា ស្ថានភាពក្នុងស្រុកមានភាពលំបាកបំផុត, សូម្បីតែស្ថានភាពអន្តរជាតិក៏មិនអំណោយផលដល់យើងដែរ ដោយយើងត្រូវរងនូវការ ឡោមព័ទ្ធ និងទណ្ឌកម្មយ៉ាងអយុត្តិធម៌ជាទីបំផុត, ទាំងផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងការទូត ។ សហគមន៍អន្តរជាតិមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលដែលបានរំដោះជាតិនោះទេ ហើយអាសនៈរបស់កម្ពុជានៅអង្គការសហប្រជាជាតិត្រូវបានកាន់កាប់ដោយពួកខ្មែរក្រហមអស់រយៈកាល១២ឆ្នាំ ។
សម្តេចបញ្ជាក់ថា«ក្នុងឋានៈជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសក្នុងវ័យ២៧ឆ្នាំ ខ្ញុំពិតជាមានការឈឺចាប់ និងមិនទាន់ភ្លេចនៅឡើយ! ដំណើរការស្វែងរកសន្តិភាព ការរកែទម្រង់នយោបាយ និង សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា ក្រោយពេលរំដោះប្រទេសពីខ្មែរក្រហម គឺជាពេលវេលាគ្រោះថ្នាក់បំផុតសម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំ ព្រោះថា ទី១-ស្ថានភាពផ្ទៃក្នុងរបស់យើងមិនទាន់មានការឯកភាពគ្នាទាំងស្រុងនោះទេ ហើយការលើកស្នើគោលនយោបាយ ដូចជាការស្វែងរកការចរចាជាមួយភាគីខ្មែរដទៃទៀត, ការបញ្ចូលទិដ្ឋភាពសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារ ដូចជាកម្មសិទ្ធិដីធ្លី នៅក្នុងដំណើរគ្រប់គ្រងសេដ្ឋកិច្ច ពិតជាមានភាពរសើបខ្លាំង, ទី២-យើងត្រូវដឹងថា យើងកំពុងតែគ្រប់គ្រងប្រទេស ដែលមានវត្តមានកងទ័ពវៀតណាមនៅកម្ពុជា និងទី៣-អតីតសហភាពសូវៀត គឺជាអ្នកផ្តល់ជំនួយដល់កម្ពុជា»។
យ៉ាងណាក្តី សម្តេចបានគូសបញ្ជាក់ថា «ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ទាំងវៀតណាម និងសូវៀត បានគោរពឯករាជ្យអធិបតេយ្យរបស់កម្ពុជា នៅក្នុងការសម្រេចជោគវាសនាអនាគតជាតិរបស់ខ្លួន៕